پیشینه رویداد ادبیات برخط چین

• ادبیات برخط یا وب‌نویسی (web literature) در چین طی یکی دو دهه اخیر به یکی از ارکان جدی فرهنگ دیجیتال بدل شده است. پلتفرم‌هایی مانند Qidian و Jinjiang Literature City از پیشتازان این عرصه‌اند.
• در سال‌های اخیر، دولت و نهادهای فرهنگی چین تمایل دارند از ادبیات آنلاین به عنوان ابزاری در دیپلماسی فرهنگی و تقویت «نرم‌افزار فرهنگی» استفاده کنند.
• برپایی «هفته ادبیات برخط» یا «هفته بین‌المللی ادبیات آنلاین چین ، از چند سال پیش در دستور کار قرار گرفته است. این رویداد نوعی جشنواره سالانه است که ترکیبی از نشست‌ها، رونمایی گزارش‌های آماری، برنامه‌های ترجمه و تعامل بین‌المللی را در خود دارد.
• مثلاً در سال ۲۰۲۴، «هفته ادبیات بین‌المللی آنلاین» در شانگهای برگزار شد و گزارش‌هایی درباره روند ترجمه، درآمد بازار خارجی و چالش‌های بین‌المللی منتشر گردید.

پس هفته ادبیات برخط ۲۰۲۵ ادامه طبیعی روندی است که در سال‌های اخیر به منظور بین‌المللی‌تر کردن ادبیات دیجیتال چین و تقویت جایگاه آن در عرصه جهانی انجام شده است.

گزارش هفته ادبیات برخط چین ۲۰۲۵

برگزاری و ساختار کلی

• این دوره از هفته ادبیات برخط چین در هانگژو آغاز شد و از تاریخ ۲۶ سپتامبر ۲۰۲۵ کلید خورد.
• در مراسم افتتاح، گزارش «ارتباط بین‌المللی ادبیات آنلاین چین ۲۰۲۵» منتشر شد.
• رویداد شامل سخنرانی‌ها، میزگردها، نمایشگاه الکترونیک آثار ترجمه شده، نشست‌های تخصصی در حوزه ترجمه هوش‌مصنوعی، و تبادل تجارب بین نویسندگان چینی و خارجی بود.

آمار و داده‌های کلیدی

• طبق گزارش منتشر شده، ادبیات برخط چین در سال ۲۰۲۵ بیش از ۲۰۰ میلیون خواننده فعال خارجی در بیش از ۲۰۰ کشور و منطقه دارد.
• ژانرهایی که در خارج از چین محبوبیت بیشتری داشته‌اند متفاوت‌اند: در آمریکای شمالی و اروپا داستان‌های شهری، ماجراجویی، جنایی و موضوعات مرتبط با سبک زندگی شهری مورد توجه‌اند.
• در جنوب شرق آسیا، مخاطبان زن بیشتر به داستان‌هایی با قهرمانان زنانه و موضوعات عاطفی گرایش دارند.
• این گزارش همچنین اشاره می‌کند که بیش از نیمی از ترجمه‌های آثار از طریق ابزارهای هوش مصنوعی انجام شده‌اند؛ این امر هزینه ترجمه را تا بیش از ۹۰٪ کاهش داده است.
• تاکنون مجموعه آثار آنلاین در چین بیش از ۳۳ میلیون عنوان است که تا پایان سال ۲۰۲۴ افزایشی معادل ۷٪ داشته‌اند.
• از دید بازار داخلی، تعداد خوانندگان ادبیات آنلاین چین به ۵۷۵ میلیون نفر رسیده است.

مباحث محوری و چالش‌ها

در خلال رویداد، برخی موضوعات کلیدی مورد بحث قرار گرفتند:

1. ترجمه هوش‌مصنوعی و کیفیت
   گرایش به استفاده از ترجمه ماشینی برای گسترش سریعتر آثار به زبان‌های دیگر روبه افزایش است؛ اما سؤال کیفیت ترجمه، وفاداری به متن اصلی و حس ادبی ترجمه مطرح است.
2. حقوق مالکیت معنوی و کپی‌برداری آنلاین
   انتشار بین‌المللی آثار نیازمند تأمین حقوق قانونی و مقابله با نسخه‌های غیرمجاز است. در برخی کشورها نسخه‌های غیرمجاز به صورت گسترده منتشر می‌شوند و حقوق نویسندگان چینی آسیب می‌بیند.
3. کنترل محتوای حساس و سانسور
   در چین، نویسندگان باید از چارچوب‌های موضوعی مجاز تبعیت کنند. برخی ژانرها، مانند داستان‌های مرتبط با تم‌های جنسی ویژه یا مسائل سیاسی حساس، محدودیت دارند. البته این سانسورها می‌تواند روند بین‌المللی شدن را پیچیده‌تر کند، چون آنچه برای خواننده خارجی جالب است ممکن است با ممنوعیت در چین مواجه شود.
4. تعامل نویسندگان داخلی و خارجی
   میزگردهایی برقرار شد که نویسندگان خارجی درباره امکان همکاری مشترک، تبادل ادبی و ترجمه متقابل سخن گفتند.
5. پایداری اقتصادی و مدل درآمدی جهانی
   یکی از چالش‌ها این است که چگونه نویسندگان چینی بتوانند از بازارهای خارجی درآمد کسب کنند به شکلی که هزینه ترجمه، انتشار و تبلیغات را پوشش دهد.

نقاط قوت و موفقیت‌ها

• موفقیت در جذب مخاطبان خارجی: وجود ۲۰۰ میلیون خواننده فعال خارجی نشان‌دهنده موفقیت استراتژی بین‌المللی‌سازی است.
• کاهش هزینه ترجمه با استفاده از هوش مصنوعی و تسهیل ورود به بازارهای خارجی
• ایجاد بستر گفت‌وگوی مشترک بین نویسندگان و ناشران چینی و بین‌المللی
• تقویت جایگاه ادبیات آنلاین چین به عنوان یکی از ابزارهای نرم‌افزاری فرهنگی چین در عرصه جهانی

محدودیت‌ها و نگرانی‌ها

• کیفیت ترجمه به ویژه برای مخاطب حساس ممکن است زیر سوال برود.
• مسأله سانسور و خودسانسوری ادبیات چین در برابر عرصه بین‌المللی.
• تأمین حقوق ناشران و نویسندگان در محیط جهانی.
• رقابت با ادبیات بومی کشورهای دیگر که خوانندگان خارجی تمایل دارند ابتدا با ادبیات بومی خود آشنا شوند.

حضور ایران در هفته ادبیات برخط چین ۲۰۲۵

رایزن فرهنگی سفارت ایران در چین، به عنوان سخنران ویژه در این مراسم حضور داشت و سخنرانی کردند : ادبیات امروز دیگر در فضای قفسه‌های کتابخانه‌ها و خانه‌ها محدود نیست و در فضای بیکران مجازی، فرصت رشد و بالندگی بی مانندی یافته است. در ایران، سکوهای پرمخاطبی، چون طاقچه و فیدیبو، کتاب‌های دیجیتال و صوتی را به متن زندگی فرهنگی مردم آورده‌اند.

نعمت‌الله ایرانزاده، در ادامه گفت: بسیاری از نویسندگان جوان و جویای نام، فعالیت خویش را از شبکه‌های اجتماعی آغاز می‌کنند و پس از یافتن نام و نشان و جذب مخاطبان گسترده، وارد نشر رسمی می‌شوند. در این مسیر، هوش مصنوعی نیز یاری‌گر است؛ اما آنچه ادبیات را زنده نگاه می‌دارد، همان حس انسانی و خلاقیت بی‌مرز است.

رایزن فرهنگی ایران در چین با اشاره به ادبیات آنلاین چین و آثاری مانند «سنجاق سر طلایی» و «نیروی درونی» که به ایران نیز راه یافته‌اند و مینی‌درام «زیبایی لعاب» که دانشگاه‌های تهران و پکن را به برگزاری نشست‌های مشترک کشانده است گفت: این امر نشان می‌دهد که ادبیات آنلاین، به‌راستی متناسب با نیاز جوانان امروزشکل گرفته است.

ایرانی زاده افزود: پرسش اساسی این است که چگونه می‌توانیم این فرصت را به آینده‌ای پایدار برای تبادلات فرهنگی و ادبی برخط و آنلاین بین چین و ایران تبدیل کنیم؟ سه چشم انداز روشن پیش روی ماست:

۱. ایجاد باشگاه داستان نویسان دیجیتال ایران–چین برای ترجمۀ هم‌زمان و انتشار سریالی آثار؛

۲. راه‌اندازی جایزۀ مشترکی برای بهترین داستان تعاملی که پایانش را مخاطبان رقم بزنند؛

۳. پیوند سکوهای صوتی ایران و چین، با هدف ساخت بازار مشترک کتاب‌های شنیداری.

رایزن فرهنگی ایران در چین با تاکید بر اینکه ادبیات آنلاین تنها تبادل داستان نیست؛ بلکه تبادل «زمان حال مشترک» است گفت: وقتی جوانی در تهران و همتای او در شانگهای یا پکن، هم‌زمان منتظر اپیزود تازۀ یک رمان یا داستان صوتی می‌شوند، ما منطقۀ زمانی ادبی جدیدی خلق شده که پیش و بیش از هر نوع دیپلماسی رسمی، دل‌ها و جان‌ها را به هم پیوند می‌زند.

وی با بیان اینکه داستان و روایت اندیشه و هنر و فرهنگ، مرز نمی‌شناسد، گفت: بیایید با حمایت دولت‌ها، سرمایه‌گذاری شتاب دهنده (استارتاپ)‌ها و خلاقیت نویسندگان، به آینده‌ای درخشانِ پر از مهر و دوستی برسیم.

منابع

https://english.news.cn/20250927/0a95c590e7ea425db3ae2ec4c650fde0/c.html Xinhua News

https://news.cctv.com/2025/09/27/ARTIbz0VaaReKjUPuctLYsdM250926.shtml CCTV News